Barokowy kościół w Łukowicy

Nie można być w Łukowicy bez zajrzenia do kościoła i poczucia przenikającego klimatu stworzonego w jego wnętrzu, a także zachwycenia się jego zewnętrznym wyglądem wkomponowanym na wieki w strukturę Skiełka i Pępówki. Nie można wreszcie nazywać się znawcą zabytków architektury drewnianej, a nie wiedzieć o istnieniu kościoła w Łukowicy. Jednym słowem warto i trzeba widzieć i wiedzieć o tym, wokół którego i w którym zaczynało się i kończyło ziemskie życie wielu pokoleń.

Ten istniejący obecnie budynek kościelny nie był pierwszym tu zbudowanym. Od czasów ufundowania w Łukowicy parafii istniał tutaj z pewnością nie jeden kościół. Pochodzący sprzed stu lat słownik geograficzny podaje, że w 1550 roku miał być konsekrowany kościół łukowicki. Niemal pewne jest, że miałaby to być druga świątynia w tej parafii. Informacje dotyczące jej wnętrza są bardzo skromne. Wiadomo, że ściany nie miały ozdób, a sufit był prosty. Gotycki kościółek miał sześć okien oszklonych. Podobnie jak inne kościoły średniowieczne był bez wieży. Istniała także zakrystia prawdopodobnie w północnej części świątyni. Bezpośrednio do kościoła przylegał cmentarz, który został zniszczony w czasie powodzi prawdopodobnie w 1605 roku.

Istniejąca do dziś barokowa budowla została zbudowana od podstaw w latach 1693-1697. Wewnątrz znajdują się obecnie cztery ołtarze, z głównym, późnorenesansowym na czele. Wszystkie datowane są na około 1700 rok. Patron kościoła - św. Andrzej patrzy na wiernych z obrazu umieszczonego w centralnym ołtarzu kościoła. Św. Andrzej to jeden z pierwszych uczniów Jezusa. Tradycja głosi, że nauczał w Scytii i Epirze. Poniósł śmierć męczeńską w Patras na krzyżu w kształcie litery X ( tzw. krzyż św. Andrzeja).Wezwanie tego świętego należy do najstarszych na ziemiach polskich. Późnogotycki obraz "Rodzina św. Anny" datowany jest na około 1520 rok i zapewne pochodzi z wyposażenia poprzedniej świątyni (obecnie znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie).

Rokokowe organy, kamienna chrzcielnica w kształcie kielicha z 1693 roku i klasycystyczna ambona z XVIII wieku również zasługują na uwagę. Polichromia wnętrza kościoła zajmuje przestrzeń sklepienia w prezbiterium i nawie oraz na obydwu ścianach tych przestrzeni. Została wykonana przez nieznanego malarza w 1878 roku. Na zewnątrz kościoła dobudowana jest do środkowej absydy jakby zadaszona kapliczka mieszcząca rzeźbioną tzw. Grupę Ukrzyżowania (Ogrojec) pochodzącą z przełomu XVIII i XIX w. Bardzo prawdopodobnym wydaje się fakt, że kościół konsekrowany w XVI wieku istnieje do dziś. Chodzi o to, że poprzedni, gotycki kościółek przebudowano i przekształcono na kościół w stylu barokowym. "Barokizacja" tej świątyni miałaby się dokonać przez przedłużenie nawy głównej oraz zmianę stropu na pozorne sklepienie z desek. Obecny swój wygląd kościół zawdzięcza przebudowie dokonanej w latach siedemdziesiątych XIX wieku.

Z kościołem w Łukowicy wiąże się także zagadkowa sprawa związana z kultem figury Matki Bożej Loretańskiej. Przy okazji konsekracji świątyni przez biskupa Jana Tarło, w 1520 roku, powstało tutaj nawet sanktuarium loretańskie. Figurka słynęła z łask, a wierni byli dumni z jej posiadania. Jednak w 1907 roku sprawiono nową figurę, Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, a o poprzedniej słuch zaginął. W Łukowicy istniała jeszcze gotycka figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem (XIV wiek). Do dzisiaj niewyjaśniony został powód dla którego znalazła się wśród zbiorów krakowskiego kolekcjonera. Później trafiła do Muzeum Narodowego w Krakowie, skąd została zrabowana przez hitlerowców.